پژوهش و نگارش : مهندس ارشد فرشید خیرآبادی
مطالعه موردی چند اگزبیشن از شیرین نشاط
معرفی شیرین …
شیرین نشاط هنرمند و فیلمساز ایرانی الاصل مقیم نیویورک در قزوین متولد شد و در سال 1974 به ایالات متحده کوچ کرد. اگزبیشن ها، اینستالیشن ها و فیلم های او در فستیوال ها، دوسالانه ها و موزه ها و گالری های معتبر و سرشناسی در جهان به نمایش گذاشته شده و ایشان برنده جوایز و گرنت های معتبری شده است. از آن جمله می توان به برگزاری اگزبیشن هایی در موزه هنرهای معاصر هیوستون، مرکز هنری واکر مینیاپولیس، کاستلو دی ریوولی تورین، مرکز هنرهای وکسنر کلمبوس، موسسه ی هنر شیکاگو، گالری سرپنتاین لندن، Museo de Arte Contemporaneo لیون اسپانیا، Hamburger Bahnhof برلین، موزه هنر ARoS Aarhus کپنهاگ، Musée de l’Eysée لوزان سوئیس، گالری ملی ویکتوریا ملبورن استرالیا، موزه گلنستون پوتوماک مریلند، Kunstraum Dornbirn اتریش، Kunsthalle Tübingen آلمان، Museo Correr ونیز ایتالیا، موزه هیرشهورن و باغ مجسمه واشنگتن دی سی، موزه Stedelijk آمستردام و موزه هنر معاصر مونترال اشاره کرد.
شیرین مفتخر به دریافت جایزه لیلیان گیش (2006) ، جایزه آزادی هیروشیما (2005) ، اولین جایزه بین المللی در چهل و هشتمین دوسالانه ونیز (1999) و جایزه پریمیوم امپریال (2017) شده است. در سال 2009، اولین فیلم بلند خود، «زنان بدون مردان» را کارگردانی کرد. که برای او افتخار دریافت جایزه شیر نقره ای بهترین کارگردانی را در شصت و ششمین جشنواره بین المللی فیلم ونیز را به همراه آورد.
مروری بر آثار نشاط که توسط موسسه هنر دیترویت در آوریل سازماندهی شده است. در سال 2019، شیرین یک اگزبیشن گذشته‌نگر با نام «شیرین نشاط: دوباره به خورشید سلام خواهم کرد» در لس‌آنجلس برگزار کرد که در 19 فوریه به موزه هنر مدرن فورت ورث منتقل شد و تا ماه می در معرض دید عموم قرارگرفت. او در حال حاضر در شهر نیویورک زندگی و کار می کند.
اینستالیشن ویو با نام: «سرزمین رویاها»
«گالری گلدستون» اگزبیشنی از شیرین نشاط برگزار کرده که نام آن سرزمین رویاها است و در نیویورک برپا شد. سرزمین رویاها متشکل از بیش از صد عکس و یک فیلم دو کاناله بود که نمایانگر گرایش لنز دوربین هنرمند به سمت مردم غرب و غرب میانه ی آمریکاست. گفتنی است در این کالکشن به مناظری عمیقا چشمگیر و جذاب نیز پرداخته شده است اما در کلیت معطوف به مردمان آمریکاست.
شیرین در این اگزبیشن، عکس ها و همچنین هر دو فیلم را به نمایش می گذارد. فیلم با دو کانال در یک اتاقِ تماشایِ آنلاین و نمایش مجازی پخش می شود. سرزمین رویاها با ترکیب زبان هنری منحصر به فرد شیرین با رویکرد شهودی او برای مستندسازی موضوعاتی که از آنها عکس می گیرد، دیدگاه های چند وجهی و سورئال را به فرهنگ معاصر آمریکا در دوران ترامپ ارائه می دهد.
سرزمین رویاها که در سال 2019 در نیومکزیکو آفریده شد. یک پروژه چند رشته ای است با ماهیت ساختگی و مستند. که جمعیت متنوع آمریکایی این ایالت را به تصویر می کشد. اولین فیلم در اینستالیشن ویدئویی دو کاناله یک دانشجوی جوان ایرانی هنر به نام سیمین را دنبال می کند. که در مناطق حومه ای و روستایی نیومکزیکو سفر می کند و از ساکنان محلی در خانه هایشان عکس می گیرد.
سیمین به عنوان بخشی از وظیفه قهرمان داستان، از سوژه هایش در مورد رویاهای اخیرشان می پرسد. از آنجایی که افرادی که با آنها روبرو می شود به وضوح رؤیاهایشان را شرح می دهند، بیننده در کنار سیمین که در ضمیر ناخودآگاه هر شرکت کننده سرگردان است به این روایت های خیالی منتقل می شود. نشاط فیلم را با نماهای سینمایی از مناظر عالی نیومکزیکو در کنار خیابان‌ها و محله‌های روزمره که سیمین در آن سفر می‌کند، القا می‌کند.
فیلم دوم پیچش شومی را در ماموریت ظاهراً بی‌ضرر قهرمان داستان نشان می‌دهد. سیمین به عنوان یک جاسوس ایرانی که وظیفه دارد رویاها و پرتره‌هایی را که می‌گیرد و در پناهگاهی در کوه‌های نیومکزیکو ضبط و تجزیه و تحلیل می‌شود، بایگانی کند. بر خلاف ده ها دانشمند رویایی که بی سر و صدا کار می کنند و با پشتکار دستورات را در تاسیسات کارخانه مانند دنبال می کنند. سیمین به طور قابل توجهی توسط یکی از سوژه هایش گیج می شود و او را در مسیری هدایت می کند تا تلاش کند ارتباط پنهانی آنها را پیدا کند. نشاط از طریق توانایی آشکار خود در اشاره به پوچی ها و شباهت های بین ایالات متحده و ایران، با زیرکی پیچیدگی های بین ماهیت زودگذر رویاها و تأثیر خطرناک ایدئولوژی ها و سیاست های سیاسی ظالمانه را برای آشکار کردن یک انسانیت مشترک بررسی می کند.
در کنار فیلم، اینستالیشن عکاسی سرزمین رویاها شامل صد و یازده عکس از ساکنان نیومکزیکو است که نشاط در طول فیلمبرداری از آنها گرفته است. نشاط نیز مانند سیمین از سوژه‌هایش درباره رویاهایشان پرسید که روی بسیاری از پرتره‌ها به فارسی به همراه نام و تاریخ و محل تولد ساکنین (سوژه هایی که قرار است خواب آنها آنالیز، طبقه بندی، بایگانی و دزدیده شود) ثبت گردیده است. تکنیک این هنرمند در به کار بردن خطاطی روی پرتره ها در سراسر آثار او تکرار می شود. در بسیاری از این عکس های جدید نشاط، نقاشی هایی از لحاظ فنی پیچیده و پرآذین را شامل می شود که عناصر اسطوره ای و کهن رویاها را به تصویر می کشد.
این هنرمند خاطر نشان می کند: «ما در سراسر کشور رانندگی کردیم تا به دنبال منظره ای بگردیم که در یک لحظه شبیه ایران و جنوب غرب آمریکا بود. ما در نیومکزیکو نه تنها به دلیل طبیعت دیدنی‌اش بلکه به خاطر جوامع متنوع جمعیتی آن از بومیان آمریکایی، آفریقایی‌آمریکایی‌ها، اسپانیایی‌ها و آنگلوس‌ها ساکن شدیم. نشاط از طریق ساخت این آثار پیچیده و در هم تنیده، با هر فردی که ملاقات می کرد، یک ارتباط عمیق بین فردی برقرار کرد که در نتیجه پرتره ای قدرتمند و فراگیر از آمریکا بود.
نشاط در حال تکمیل سومین فیلم بلند خود با عنوان سرزمین رویاها است و این اولین باری است که او کالکشنی از آثار را خلق می‌کند که شامل عکاسی، ویدئو و یک فیلم بلند است. سرزمین رویاها در سال 2021 اکران می شود و بازیگرانی مانند مت دیلون، شیلا وند، ایزابلا روسلینی، کریستوفر مک دونالد و آنا گان در آن حضور دارند.
اینستالیشن ویو با نام: «کتاب پادشاهان»
شیرین در این اگزبیشن کالکشنی از عکس ها و یک ویدیوآرت را با تاکتیک اینستالیشن آرت به نمایش گذاشته است؛ که هر دو شرایط زیربنایی قدرت را در ساختارهای اجتماعی-فرهنگی بررسی می کنند. نشاط با الهام از شتاب گسترده قیام های سیاسی اخیر در جهان عرب، به منابع تاریخی و معاصر روی آورد تا استعاره های بسیار تحریک آمیزی برای شبکه روابطی که یک جامعه را در بر می گیرد، ایجاد کند.
این کالکشن عکاسی با عنوان کتاب شاهان، با اقتباس از نام کتاب کهن شاهنامه (کتاب شاهان) نامگذاری شده است. شاهنامه یکی از آثار پنجگانه هنری ادبی جهان در کنار هومر، شکسپیر و… است که فرهنگ جهانی را شکل داده اند و جز گنجینه های ادبی جهان طبقه بندی می شوند. ابوالقاسم فردوسی توسی شاعر پارسی زبان بین قرن 977 و 1010 این منظومه ی بلند را با گویشی تراژدیک-حماسی با نام شاهنامه بازگو کرده است. در این اثر، گذشته اسطوره ای و تاریخی ایران از زمان پیدایش جهان تا فتح ایران توسط اسلام در قرن هفتم روایت می شود.
این کالکشن مشتمل بر پرتره هایی از جوانان ایرانی و عرب است که به سه گروه تقسیم می شوند: توده ها، میهن پرستان و بدخواهان. عکس هایی سیاه و سفید با متون و نقاشی های خوشنویسی است که بر روی صورت و بدن هر سوژه حک شده است.
این متون و تصاویر برگرفته از شاهنامه و همچنین از شعرهای معاصر نویسندگان و زندانیان ایرانی، حالت های چهره و شدت عاطفه سوژه ها را مبهم می کند و انرژی کنونی ایران معاصر را به گذشته اسطوره ای و تاریخی اش پیوند می دهد. کالکشن فعلی به ماهیت تقابلی مجموعه ی نمادین « زنان الله» خود باز می گردد و در عین حال بر مضامین انقلاب و سرپیچی های جسورانه جوانان تمرکز می کند.
شیرین در اینستالیشن ویدیوی سه کاناله ی خود از مضامین عدالت و مبارزه هنرمند علیه محدودیت های حکومت استبدادی استفاده می کند. نشاط با ایجاد فضایی که در آن قضاوت اخلاقی زیر سؤال می رود و وفاداری بیننده بین همذات پنداری با قربانی و شریک قدرت در نوسان است، مردمان سرکوب شده و ناگفته های اجتماعی و فرهنگی را از طریق این اثر جسورانه بررسی می کند.
ریسورس ها:
درباره شیرین نشاط – گلد استون گالری
