مغز انسان چگونه است؟
شناخت مغز
مغز انسان از حدود 85 میلیارد نورون در بدو تولد تشکیل شده و برخلاف تصور عمومی، نوروژنز (فرآیند تولید نورون های جدید) در طول زندگی ادامه دارد. مغز علیرغم اینکه کمتر از 3 درصد وزن کل بدن را تشکیل می دهد، از نظر متابولیسمی بسیار فعال است و حدود 20 درصد از اکسیژن و 30 درصد از قند بدن را مصرف می کند. این تقاضای انرژی بالا بر اهمیت تغذیه و سبک زندگی در حمایت از عملکرد بهینه مغز تأکید می کند.
انعطاف پذیری مغز، امکان سازگاری و بهبود مداوم را از طریق فعالیت هایی مانند تمرینات ذهنی، یادگیری مهارت های جدید و درگیر شدن در محیط های محرک را فراهم می کند. با پرورش مغز با تغذیه مناسب و عادات سبک زندگی مثبت، افراد می توانند از سلامت شناختی و عاطفی حمایت کنند.
رابطه بین شکل مغز و عملکرد آن
رابطه بین شکل مغز و عملکرد آن
ضریب هوشی چیست
یک مطالعه که در 1 ژوئن 2023 در Nature منتشر شد نشان می دهد که تمام انحنای خطوط مغز انسان و در واقع هندسه کلی مغز، تاثیر بسزایی در پویایی و فعال بودن مغز دارد. این مطالعه که توسط پروفسور الکس فورنیتو از موسسه ترنر دانشگاه موناش و دانشکده علوم روانشناسی ARC انجام شد، شامل تجزیه و تحلیل بیش از 10000 نقشه مختلف از فعالیت مغز انسان بود. یافته ها نشان می دهد که شکل کلی و انحنای مغز، به جای ارتباط پیچیده بین نورون ها، تأثیر بیشتری بر پویایی مغز و افزایش ضریب عملکردی آن دارد. این کشفیات نشان می دهد که درک هندسه خطوط مغز و چگونگی فعالیت مغز از طریق شکل آن می تواند بسیار مهم تر از آنچه قبلا تصور می شد باشد. پیامدهای این تحقیق بسیار گسترده است، زیرا می تواند مطالعات آسان تر و موثرتری را در مورد مغز تسهیل کند و منجر به درک عمیق تری از نقش آن در حفظ سلامت شود.
فرکانس های تشدید مغز که به عنوان حالت های ویژه یا فرکانس های نوسانی شناخته می شوند، با ویژگی های ساختاری آن از جمله ویژگی های فیزیکی، هندسی و آناتومیکی تعیین می شوند. این موضوع، مغز را به یک سیستم پیچیده با ویژگی های منحصر به فرد تشبیه می کند، مانند فرکانس و صدای سیم ویولن که با طول، چگالی و کشش آن تعیین می شود. با این حال، شناسایی ویژگی های ساختاری خاصی که بیشترین تأثیر را بر حالت های ویژه مغز دارند، مدت ها یک راز بوده است و تاکنون درک اینکه کدام ویژگی های خاص نقش مهمی در شکل دهی فرکانس های نوسانی مغز دارند، مبهم باقی مانده است.
افزایش ظرفیت عملکرد مغز
ضریب عملکرد مغز
نوروجنسیس یا نوروژنر (فرآیند تولید نورون های جدید) در حال حاضر به عنوان مهم ترین بخش در تحقیقات تقویت مغز و انعطاف پذیری آن بوده که اکنون مشخص شده مغز انسان بالغ می تواند روزانه حدود 700 نورون جدید تولید کند و عمدتاً توسط هیپوکامپ تولید می شوند. این نوروژنز مداوم به توانایی مغز برای سازگاری، یادگیری و شکل دهی خاطرات جدید در طول زندگی کمک می کند و همین نورون های جدید می توانند ظرفیت عملکردی مغز را به شکل عجیبی افزایش دهند.
هنگامی که اطلاعات حسی از طریق کانال هایی مانند بینایی، شنوایی و بویایی وارد مغز شود، باعث فعال شدن تک تک نورون ها می شود. سپس این نورون های فعال شده بر سلول های مجاور تأثیر می گذارند و منجر به تشکیل شبکه های عصبی پیچیده در مغز می شوند. این شبکه به هم پیوسته از نورون ها، زیر بنای فرآیند های شناختی مختلف، عملکرد مغز و ذخیره سازی اطلاعات است.
تمرین و تکرار نقش مهمی در شکل دادن به رفتار و حافظه دارد. همانطور که توانستیم جداول ضرب را از طریق تمرین مکرر در طول سال های دانش آموزی به خاطر بسپاریم، تکرار مداوم یک رفتار جدید هم می تواند منجر به ادغام آن در روال روزانه ما شود و اغلب با گذشت زمان ناخودآگاه برای ما تکرار می شود.
احساسات، شهود، خلاقیت و توانایی های موسیقی با نیمکره راست مغز مرتبط هستند. درگیر شدن در فعالیت های خلاقانه و اجازه دادن به کودک درون ما برای کشف و بیان خود می تواند به فعال شدن این بخش از ذهن کمک کند. غلبه بر ترس از شکست و پذیرش تجربیات جدید برای ارتقاء نوروژنز و تقویت انعطاف پذیری شناختی ضروری است.
فاصله گرفتن از تفکر روتین و عقلانیت برای تمرکز بر رویاهای دوران کودکی و فعالیت های تخیلی می تواند خلاقیت و مهارت های شناختی را تحریک کند. در حالی که ممکن است نتوانیم تجربیات دوران فعالیت های خلاقانه شرکت کنیم و فعالیت ها و تخیلات بازیگوش را در زندگی خود بگنجانیم. این تمرین ها می توانند به داشتن مغزی چابک تر و فعال تر کمک کنند که در نتیجه با افزایش ضریب مغز، عملکرد آن را بهبود می بخشند.
اهمیت آناتومی و ضریب عملکرد مغز
اهمیت آناتومی و ضریب عملکرد مغز
جزئیات کامل اجزا مغز
ضریب انسفالیزاسیون، که اندازه نسبی مغز را اندازه گیری می کند، انحراف باقیمانده از مقدار میانگین اندازه مغز و بدن را در یک گروه طبقه بندی خاص به حساب می آورد. این ضریب، معیار ارزشمندی برای مقایسه اندازه مغز در گونه های مختلف فراهم می کند. از سوی دیگر، اندازه مغز معیاری حیاتی برای ارزیابی ساختار اجزای آن است.
قشر مغز (لایه ای متشکل از شلول های عصبی مغز که سطح آن را پوشانده و رنگی خاکستری دارد) که به دلیل اندازه نسبی خود در مقایسه با بقیه مغز شناخته شده، آلومتری مثبت قابل پیش بینی را با توجه به اندازه کلی مغز نشان می دهد. این بدان معنی است که با افزایش اندازه مغز نسبت قشر درون مغز نیز افزایش می یابد. قابل ذکر است که انسان دارای بزرگترین ضریب انسفالیزاسیون است که نشان دهنده درجه بالایی از اندازه نسبی مغز و در مقایسه با اندازه بدن است. با این حال، مهم است توجه داشته باشید که مغزهای بزرگتر مانند مغز فیل ها و بسیاری از ستاسه ها در مقایسه با مغز انسان دارای نسبت بیشتری از قشر مغز هستند.
هر بخش مجزا از مغز خواص پوسته گیری خاص خود را نشان می دهد، همانطور که شیب های مختلف ساختارهای مختلف مغز نشان می دهد. به عنوان مثال، مدولا، پونز، مخچه، مغز میانی و تالاموس هر کدام ویژگی های پوسته ریزی منحصر به فردی را نشان می دهند. به طور مشابه، نواحی مختلف قشر مغز، از جمله قشر بینایی و قشر حسی اولیه و همچنین قشر جداری و پیشانی، خاصیت پوسته پوسته شدن خاص خود را دارند. این تنوع در خواص پوسته‌گذاری می تواند منجر به سردرگمی در هنگام تلاش برای تعیین اندازه های مورد انتظار اجزای خاص در قشر انسان شود.
تحقیقات نشان داده که بین اندازه مغز و هوش همبستگی آماری وجود دارد و مغزهای بزرگتر با هوش بالاتر مرتبط هستند. تست های هوش با کیفیت بالا ضریب همبستگی و ضریب عملکردی بالای مغز را نشان داده اند که نشان دهنده یک رابطه مثبت متوسط بین اندازه مغز و هوش است.
افزایش سطح BDNF در مغز
افزایش سطح BDNF در مغز – فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز
نوروتروفیک چیست
سطوح پایین فاکتور نورون زایی مشتق از مغز (BDNF) با بیماری های عصبی و روانپزشکی مختلف مرتبط است و نقش مهم آن را در عملکرد مغز برجسته می کند. BDNF یک پروتئین کمک کننده به مغز است که باعث جایگزینی سلول های جدید می شود. در نتیجه، افزایش سطح BDNF در مغز، یک رویکرد امیدوارکننده برای پیشگیری و درمان این شرایط در نظر گرفته می‌شود.
در حالی که روش های قبلی مبتنی بر BDNF عمدتاً نورون ها را مورد هدف قرار می دادند، شواهد اخیر نشان می دهد که BDNF بیان شده توسط سلول های اندوتلیال مغزی به طور قابل توجهی در سطح BDNF مغز نقش دارد. این تحقیقات نشان دهنده اثر بخشی درمان های مبتنی بر BDNF است که بر هدف قرار دادن اندوتلیوم مغز نیز تمرکز دارند.
گفتگوی متقابل بین سلول های اندوتلیال و نورون ها بر اهمیت در نظر گرفتن نقش سلول های اندوتلیال عروق مغزی در درمان های مبتنی بر BDNF تاکید می کند. درک بیولوژی و اقدامات BDNF مشتق شده از سلول های اندوتلیال عروق مغزی برای توسعه استراتژی های درمانی موثرتر ضروری است. با پرداختن به شکاف ها و کاستی های دانش موجود در این زمینه، محققان می توانند درک ما از مکانیسم های واسطه BDNF را ارتقا دهند و کارایی درمان های مبتنی بر BDNF را برای بیماری های مختلف مغزی افزایش دهند.
مشاوره: مهندس فرشید خیرآبادی
